Genel olarak insanlar viral gastroenterit veya karın nezlesine, bu hastalığa sahip bir insanla temasta bulundukları takdirde veya bu infeksiyonla bulaşmış gıdaları tükettikleri takdirde yakalanmaktadırlar. Sağlıklı bir insan için iyilesme süreci kolay olmaktadır. Fakat cocuklar ve yaşlı insalar için viral gastroenterit ölümcül olabilir.
Genelde viral gastroenterit hastalığı için bir tedavi yoktur, ancak bu hastalık vücuda girmeden engel olmak genel yaklaşımdır. Mikrop bulaşmış gıda ve sudan kaçınmak ve ellerinizi sık sık yıkamak en iyi korunmadır.
Bu Hastalığın İşaretleri ve Belirtileri
Gastroenterit genel olarak barsak nezlesi olarakta anılmasına rağmen bu hastalık influenza ile aynı değildir. Gerçek grip (influenza) solunum sistemini ve ek olarak burun, gırtlak ve ciğerleri etkilemektedir. Öbür tarafta Gastroenterit bağırsakları etkilemektedir. Bu hastalığa neden olan işaret ve belirtiler aşağıdaki gibidir;
- Sulu kansız ishal. (Kanlı ishal şiddetli bir infeksiyonun işaretidir.)
- Karın krampları ve ağrısı.
- Mide bulantısı, kusma (veya ikisi birden)
- Ara sıra kas ağrısı veya baş ağrısı.
- Hafif ateş.
Nedenine bağlı olarak viral gastroenterit belirtileri 1 ila 3 gün arasında sürebilir. Bu belirtiler hastayı 1 veya 2 gün etkiler. Ancak bazı seyrek vakalarda bu hastalığın etkileri 10 gün kadar sürebilir.
Belirtilerin benzer olması sebebi ile bu hastalık salmonella, Escherichia coli (E. coli) gibi bakterilerin veya giardia gibi parazitlerin sebep oldugu viral ishalle karıştırılabilir.
Bu Hastalığın Sebepleri
Eğer mikrop bulaşmış gıda maddelerini ve suyu tüketirseniz veya bu infeksiyona yakalanmış bir kişinin yediği tabaktan yerseniz, o kiğinin havlusunu kullanırsanız viral gastroenterit hastalığına yakalanmanız kaçınılmazdır.
Bazı deniz ürünleri, özellikle çiğ ve az pişmiş midyeler bu hastalığa sebep olabilir. Ayrıca bulaşık sular viral ishale sebebiyet verebilir. Bu virüs insanların sindirim sisteminde olduğu için gıda maddelerini hazırlayan kişilerin ellerini yıkamamaları sonucu birçok vakada bu hastalığa sebep olduğu tespit edilmiştir.
İshale sebep olan virüsler aşağıdaki gibidir;
- Rotavirüs : Bu virüs dünya genelinde sıklıkla rastlanılan bir virüstur. Bebeklerde ve çocuklarda enfeksiyöz ishal hastalığına sebep olmaktadır. Ayrıca bu virüs cocuklarda ölüme bile yol açmaktadır. Binlerce çocuk bu virüs yüzünden hastaneye kaldırılmaktadır. 5 yaşına varmadan sizin çocuğunuzun da bu rotavirüsünü kapması muhtemeldir. Çocukların bu virüsü vücutlarına almasının sebebi mikrop bulaşmış gıdayı veya parmaklarını ağızlarına götürmeleridir.
Ergenler bu virüsü vücutlarına aldıkları halde hastalığın belirtilerini göstermezler, fakat bu kişilerin bu virüsü yaymaları muhtemeldir.
Bu virüse karşı aşılar bazı ülkelerde piyasaya sürülmüştür. Bu ülkelerden biriside Amerika Birleşik Devletleridir.
- Norovirüsler : Norovirüslerin Norwalk virüs gibi birçok değişik ceşitleri bulunmaktadır ve bu virüslerin belirtileri birbirlerine çok yakındır. İshal, mide bulantısı ve kusma yanı sıra hasta kas ağrısı, baş ağrısı, halsizlik ve düsük dereceli ateş gibi belirtilerlede karşı karşıya kalabilir.
Norovirüsler hem çocukları hemde erişkinleri etkilemektedir. Özellikle bu virüs kalabalık yerlerde yaayan insanlarda hızlı bir şekilde yayılmaktadır. İnsanlar arası yayılma ihtimali yüksek olmasına rağmen hastalar genelde bu virüsü bulaşmış su ve gıda maddelerini tükettikleri takdirde bünyelerine almaktadırlar.
virüs insan vücuduna girdikten 18 ila 72 saat arası etkisini göstermektetir. Bu insanlar 1 veya 2 gün içinde iyi hissetmeletine rağmen halsizlik durumu üç gün sürmekte hatta bazı vakalarda bu süre 2 haftaya kadar çıkabilmektedir.
Risk Faktörleri
Gastroenterit bütün dünyada her türlü yaş ve ırktan insanı etkilemektedir. Bu hastalık gelişmekte olan ülkelerde çocuklar arasında görülen ölümlerin temel sorumlusudur.
Çocuk yuvalarında bulunan çocuklar ve huzur evlerinde bulunan yaşlılar özellikle bu hastalığa karsı çok savunmasızdırlar. Bunun sebebi ise çocukların bağışıklık siteminin 6 yaşına kadar gelişmemiş olması ve erişkinler de ise bağışıklık siteminin yaşlanmaya bağlı olarak etkisini yitirmesidir.
Bağırsak infeksiyonları insanların toplu halde yaşadığı, okul yatakhaneleri gibi yerlerde hızlı bir şekilde yayılabilmektedir. HIV virüsü taşıyan erişkinler bu tür hastalıklara karşı çok daha fazla hassastırlar.
Her gastrointestinal virüsün kendine özgü aktif bir dönemi vardır. Örnek olarak kuzey yarım kürede yaşayan insanlar genel olarak Ekim ve Nisan ayları arasında rotavirüs ve Norwalk virüsle karsılaşmaktadırlar.
Ne zaman Doktora Gidilmeli?
Erişkin insanlarda eğer aşağıdaki durumlar gözlemleniyorsa, doktora gitmesi tavsiye edilir;
- 24 saat boyunca içilen sıvılar vücutta tutulamıyorsa.
- 2 günden fazla süre boyunca kusma devam ederse.
- Kan kusmaya baslanılırsa.
- Vücut sürekli su kaybederse ve bunu takiben susama, ağız kuruması, koyu sarı idrar yapılması, çok az veya hiç idrar yapılmaması ve şiddetli halsizlik ve baş dönmesi.
- Dışkıda kan gözlemlenmesi.
- 40 derece ateş.
Eğer çocuğunuzda aşağıdaki durumları görüyorsanız hemen doktora gidiniz;
- Çocuğun ateşi 38 derece veya üzerindeyse.
- Eğer çocuk uyuşuk bir durumda veya aşırı halsiz bir durumda ise.
- Çok fazla ağrı veya sızısı varsa.
- Kanlı ishali varsa.
- Çok fazla su kaybı gözlemleniyorsa.
Eğer yeni doğmus bir çocuğunuz varsa unutmayın ki sürekli kusmak çocuklarda normal degildir.
Eğer bebeğiniz birkaç saatten fazla süre ile kusuyorsa hemen doktorunuza başvurunuz. Ayrıca eğer aşağıdaki belirtiler bebeğinizde görülüyorsa hemen doktorunuza başvurunuz;
- Bebeğiniz 6 saat içinde altını ıslatmamışsa.
- Dışkısı kanlı ise veya şiddetli ishali varsa.
- Bebeğinizin başının yumusak kısmı içine çökmüş ise.
- Ağız kuruluğu varsa veya gözleri yaslanmadan ağlarsa.
- Uykulu veya uzun süreli durgun ise.
Gözlemleme ve Teşhis
Doktorunuz gastroenteriti muayene ve belirtilere bağlı olarak teşhis edebilir. Hızlı bir dışkı testi rota virüsün bulunmasında faydalıdır. Ancak öbür virüslerin bulunması daha fazla zaman almaktadır. Bazı durumlarda doktorunuz dışkı örneği alarak öbür parazitsel ve bakteriel infeksiyonların sizde bulunup bulunmadığı teşhisine hızlı bir şekilde ulaşabilmektedir.
Komplikasyonları
Dehidrasyon, şiddetli su, önemli tuz ve minerallerin kaybı gastroenteritin çok önemli bir komplikasyonudur. Eğer yeterli bir miktada su içiyorsanız bu önemli bir problem değildir.
Fakat çocuk ve yaşlılar şiddetli su kaybı sonucu oluşan belirtilerin önüne geçememektedirler. Bu durumdaki kişilerin hastaneye kaldırılmaları ve damardan sıvı verilmesi çok önemlidir. Bazı durumlarda, su kaybı ölümcül olabilir.
Alınması Gerekli Önlemler
İntestinal infeksiyonların yayılmasını engellemede alınması gerekli önlemler aşağıdaki gibidir;
- Ellerinizi iyice yıkayınız : Çocuklarınızın ellerini yıkadığından emin olunuz. Ellerinizi 20 saniye boyunca birbirine sürterek sıcak su altında yıkayınız.
- Ev içinde kişisel eşyalarınızı başkaları ile kullanmaktan kaçınınız. Başkalarının tabak, bardak ve havlusunu kullanmayınız.
- Hastalıklı insanlarla mesafenizi koruyun ve mümkünse bu insanlardan uzuk durun.
- Çocuğunuzu emanet ettiğiniz çocuk yuvalarının durumunu yakından takip edin.
Seyahat Ederken Önlem Almayı Unutmayın
Başka ülkelere seyahatleriniz sırasında aşağıdaki önlemleri alarak bu hastalığa yakalanma riskini azaltabilirsiniz.
- Sadece kapalı şişelerden su veya maden suyu içiniz
- Buz kullanmaktan kaçınınız çünkü bu buzlar mikrop bulaşmış sulardan yapılmış olabilir.
- Şişe suyu kullanarak dişlerinizi fırçalayınız.
- Soyulmus meyvelerden ve sebzelerden kaçınınız. Çünkü bunlar insanlar tarafından ellenmiş olabilir.
- Az pişmiş et ve balıktan kaçınınız.
- Aşılanmayı unutmayınız.
Kişisel Bakım
İyileşme sürecinde yapılması gerekenler;
- Birkaç saatliğine yeme ve içmeye ara vererek midenizi rahatlatın.
- Damla damla su içmeye çalışınız.
- Yavaş yavaş yemek miktarını arttırın.
- İyi hissedene kadar süt, kahve ve alkolden kaçınınız.
- Dehidrasyon sebebi ile çok yorgun düşebilirsiniz bu yüzden iyi bir şekilde dinlenmeye çalışın.
- Aldığınız ilaçlara dikkat edin bu ilaç midenizin daha çok bulanmasına sebep olabilir.
Çocuğunuz hasta olduğunda en önemli amaç sıvı kaybı sonucu oluşan su ve mineral kaybının yeniden yerine konmasıdır.
- Çocuğunuza rehidrasyon solüsyonları vererek onun su ve tuz ihtiyacını karşılamasına yardımcı olunuz.
- Normal yemek miktarına kademeli dönünüz. Hasta çocuğa pilav, yoğurt, muz veya patates yediriniz.
- Çocuğunuza dondurma gibi gıdaları vermekten kaçınınız.
- Çocuğunuz yeterli bir şekilde dinlendiğinizden emin olunuz.
- Çocuğunuza çocuk aspirini vermeyiniz bu ilaç daha değişik hastalıklara sebep olabilir.
Eğer yeni doğmuş çocugunuz bu hastalığa yakalanmış ise, çocugun kusmasından veya ishalinde 15-20 dakika sonra küçük bir miktarda sıvı veriniz. Bu durumdaki çocuğu emzirebilirsiniz. Bebeğinize rehidrasyon sıvısı verebilirsiniz.
2007 MayoClinic.com
kaynak: MayoClinic.com BARSAK.org kaynak
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder